بر اساس قانون مدنی، نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه های درمان میشود و هزینه های خادم در صورتیکه زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به واسطه بیماری به آن نیاز داشته باشد. نفقه منحصر در موارد ذکر شده نیست و به عنوان مثال در قانون مطرح شده و نفقه شامل تمام نیازهای متعارف و متناسب با شان زن می باشد.
هزینه های درمان زوجه تا چه میزان بر عهده شوهر است؟
در این مورد قانون تصریح خاصی ندارد ولی اگر هزینه های درمان زوجه نامتعارف و هنگفت باشد به نظر میرسد تکلیفی در این خصوص بر عهده زوج نباشد و هزینه درمان ذکر شده در قانون و هزینه های در حد متعارف را شامل می شود.
هزینه تحصیل همسر جزء نفقه محسوب می شود یا خیر؟
با توجه به اینکه قانون در این مورد ساکت است نظر حقوقدانان در این زمینه متفاوت است ولی از نظر فقها و مراجع، هزینه تحصیل از شمول نفقه واجب مرد خارج است.
نفقه گذشته چیست؟
با توجه به اینکه نفقه بر عهده شوهر است و در صورت عدم پرداخت نفقه گذشته برای زن قابل مطالبه است.
نکته: نفقه گذشته شامل نفقه اقارب نمی شود و فقط زن حق دارد برای نفقه گذشته به دادگاه صالح شکایت نموده و آن را مطالبه نماید.
تکلیف نفقه زن در دوران عقد
بر طبق قانون به محض وقوع عقد، حقوق و تکالیف زوجین در برابر یکدیگر برقرار می شود بنابراین یکی از تکالیف زوج در نکاح دائم که نفقه است برقرار می شود. اما بر طبق رویه غالب در دادگاه ها نفقه تا زمان شروع زندگی مشترک به زوجه تعلق نمی گیرد مگر اینکه زوج، زوجه را بلاتکلیف رها کرده و زمان شروع زندگی مشترکشان مبهم باقی بماند و تلاشی در این جهت نکند در این صورت نفقه زوجه قابل مطالبه است. (البته همانطور که ذکر شد، رویه دادگاهها در این زمینه متفاوت است.)
تمکین و نفقه
تمکین به معنای سکونت زن در منزل مشترک و ادای وظایف زناشویی می باشد. به زنی که تمکین نکند ناشزه گفته میشود. نشوز باعث اسقاط حق نفقه برای زن خواهد بود. بنابراین زنی که بدون رضایت شوهر منزل مشترک را ترک نماید از تاریخ نشوز، نفقه به وی تعلق نمیگیرد و حضور و سکونت زن در منزل مشترک ظهور در تمکین زن دارد و اگر مرد مدعی نشوز زن باشد باید آن را اثبات نماید.
نکته۱: اگر بین زوجین رابطه زناشویی واقع نشده باشد زن حق حبس خواهد داشت. به این معنی که میتواند از تمکین و ایفای وظایف زناشویی امتناع نماید تا تمام مهریه را از زوج دریافت نماید ـ حتی اگر مهریه تقسیط شده باشد ـ استفاده از حق حبس مسقط حق نفقه نخواهد بود.
نکته۲: اگر زندگی در منزل مشترک باعث ضرر شرافتی، جانی و مالی به زوجه گردد و در دادگاه اثبات گردد، عدم حضور زن در منزل مشترک نشوز محسوب نمی شود.
در ادعای عدم پرداخت نفقه، مدعی کیست و چه کسی باید در دادگاه عدم پرداخت را اثبات نماید؟
وقتی زوجین مدنی با هم در منزل مشترک زندگی کرده اند، زندگی مشترک ظهور در پرداخت نفقه دارد و پس از مدتی زن نمی تواند برای نفقه معوقه شکایت نماید و غالباً دادگاهها در این خصوص مطالبه نفقه معوقه توسط زوجه را نمی پذیرد.
تفاوت نفقه اقارب و نفقه زوجه
نفقه زوجه: مسکن، پوشاک، خوراک و اثاث خانه در حدود مناسب عرفی زوجه و خادم در صورت عادت زوجه به داشتن خادم یا حاجت او به واسطه ناخوشی یا نقص عضو.
نفقه اقارب: مسکن، اثاث خانه، خوراک و پوشاک به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت انفاق کننده.
بنابراین تفاوت های زیر بین نفقه زوجه و اقارب وجود دارد:
- نفقه زوجه باید متناسب با شأن عرفی وی باشد اما نفقه اقارب به قدر رفع حاجت.
- در تعیین نفقه زوجه ملاک شأن زن هست اما در نفقه اقارب ملاک استطاعت مالی انفاق کننده.
- نفقه معوقه زوجه قابل مطالبه است اما در خصوص اقارب فقط نفقه حال قابل مطالبه است.
چهارم: اقارب فقط در صورت نیاز مالی مستحق نفقه هستند اما زوجه حتی اگر تمکن مالی هم داشته باشد و مرد نیز تمکن مالی نداشته باشد، باز هم مرد مکلف به پرداخت نفقه همسر خود می باشد.
آیا میخواهید خیلی سریع به وکیل متصل شوید؟
نفقه اقارب شامل چه کسانی میشود؟
۱) فرزندان و نوه ها هر چه پائین تر روند (نتیجه و…)
۲) پدر و مادر، پدربزرگها و مادر بزرگها هر چقدر بالاتر روند.
نفقه این دو دسته در صورت نیاز اقارب و استطاعت انفاق کننده بر وی واجب است ولی نفقه دیگر اقوام و خویشاوندان به ویژه اگر از گروهی باشند که ارث میبرند مستحب است.
چه مرجعی تعیین کننده میزان نفقه زن در صورت بروز اختلاف است؟
در صورت بروز اختلاف بر میزان نفقه، دادگاه با تعیین کارشناس، نظر وی را در این خصوص ملاک تصمیم گیری و صدور رای قرار خواهد داد.
نفقه در عقد دائم و عقد موقت
نفقه فقط در نکاح دائم وظیفه زوج است و وی مکلف به پرداخت آن میباشد اما در نکاح موقت زن حق نفقه ندارد مگر اینکه در ضمن عقد شرط نفقه شده باشد.
مطالبه نفقه از طریق دادگاه
شکایت کیفری برای نفقه: عدم پرداخت نفقه دارای وصف کیفری است. یعنی از نظر قانونی مردی که نفقه نمی پردازد مجرم محسوب شده و قابل مجازات است. البته این مورد دو شرط دارد اول اینکه زن ناشزه نبوده و تمکین نماید و دوم استطاعت مالی همسر است. بنابراین در صورتی عدم پرداخت نفقه وصف کیفری (جزایی) به خود میگیرد که مرد توانایی پرداخت نفقه را داشته باشد اما به وظیفه خود عمل نکند. مجازات چنین جرمی، حبس بیش از ۳ ماه تا یک سال برای مرد خواهد بود.
مطالبه حقوقی نفقه: یعنی با دادخواست حقوقی تقاضای محکوم نمودن مرد به پرداخت نفقه از دادگاه حقوق به عمل بیاید.
عدم پرداخت نفقه از سوی زوج و تقاضای طلاق
در صورتیکه زوج به مدت ۶ ماه نفقه پرداخت نکند و امکان اجرای حکم دادگاه وجود نداشته باشد و الزام زوج نیز به پرداخت نفقه ممکن نباشد زن میتواند با استناد به همین موضوع از دادگاه تقاضای طلاق نماید.
نفقه زن در دوران عده
عده طلاق: فقط در طلاق رجعی، در دوران عده، نفقه زن بر عهده زوج است و در سایر صور طلاق (خلع و مبارات) در دوران عده زن حق نفقه ندارد.
عده وفات: در عده وفات، زن حق نفقه دارد و میتواند نفقه این دوران از از ورثه مطالبه نماید.
نفقه فرزندان بر عهده چه کسی است؟
نفقه فرزندان بر عهده پدر میباشد و چنانچه پدر فوت کند یا قادر به پرداخت نفقه فرزندان نباشد پرداخت نفقه بر عهده جد پدری (پدربزرگ پدری) میباشد و در صورتی که جد پدری هم زنده نباشد یا توان پرداخت نداشته باشد، نفقه فرزندان بر عهده مادر خواهد بود.
فرزندان تا چه سنی حق دریافت نفقه دارند؟
پرداخت نفقه دختر تا زمانیکه ازدواج نکرده و پسر تا سن ۱۸ سالگی بر عهده پدر است. پس از آن (یعنی ازدواج دختر، ۱۸ سالگی پسر) نفقه ساقط میشود.
نکته: اگر دختری ازدواج کند و بعد طلاق بگیرد پس از طلاق دیگر امکان مطالبه نفقه از پدر را ندارد.
می توانید مطلب را به اشتراک بگذارید
مطالب مرتبط
دیدگاهتان را بنویسید